Sudety na przełomie dewonu i karbonu

355 milionów lat temu warunki sedymentacji na terenie Sudetów były bardzo zróżnicowane: z jednej strony znajdował się tu spory kawałek suchego lądu (długości paruset kilometrów) położony blisko równika, o charakterze wyspowym. Na północy (biorąc pod uwagę obecny układ równoleżnikowy), na wysokości Półwyspu Skandynawskiego istniał ląd oldredowy (a więc w odległości ok. 800 kilometrów), na południu zaś duży kontynent Gondwany (z 1000 kilometrów). Klimat panował więc ciepły, i zapewne był tonowany przez otaczające wyspę oceany. Fauna i flora z tego okresu reprezentuje więc środowiska lądowe i płytkomorskie. Znamy protokalamnity i psylofity, które porastały nadmorskie zbocza gór, zespoły rafowe, oparte na koralach tabulatowych i rugozach, ramienionogi, trylobity, głowonogi (łodzikowate i klimenie), a w karbonie goniatyty.

Osady odsłaniające się w Dzikowcu

Osady w Dzikowcu reprezentują sedymentację węglanową. Rozpoczęła się ona w franie, na podstawie gabra. Najstarsze warstwy (w okolicy strzelnicy) to okruchy garbra (o średnicy do 2 m) w spoiwie wapiennym. Ponieważ okruchy są słabo obtoczone, należy sądzić, iż osadzały się one stosunkowo blisko brzegu, jednak w miejscu stosunkowo rzadko zasilanym materiałem z erozji. Był to obszar morski stosunkowo głęboki (paręset metrów). Najstarsze warstwy są znane tylko z pojedynczych korali Rugosa, oraz stromatoporoidów. Wapienie z tej części osadów charakteryzują się wiśniowym kolorem, są w nich obecne liczne przewarstwienia krzemianów.

W kolejnych okresach brak już śladów erozji lądowej, co może świadczyć o pogłębieniu się zbiornika i oddaleniu linii brzegowej. Są to osady ubogie w skamieniałości, aczkolwiek znane z literatury (korale i stromaporoidy). Warstwy z tego okresu mają szarą barwę, i odsłaniają się na wysokiej krawędzi na prawo od strzelnicy.

Ostatni okres dewonu (famen) jest znany w Dzikowcu z 2 odsłonięć, które jest jednak trudno skorelować ze sobą. Problemy z wzajemnymi relacjami wymienionych warstw wynikają z skomplikowanej tektoniki tego stanowiska. Uskoki tektoniczne rozdzielają bloki często o szerokości paru metrów, przemieszczając je w pionie i poziomie. Wymienione warstwy charakteryzują różnice w ubarwieniu skał, aczkolwiek zróżnicowanie fauny jest podobne. Są to skały „czerwona” (przy wejściu do kamieniołomu oraz przy płocie okalającym strzelnicę) oraz „biała”. Biała reprezentuje najprawdopodobniej warstwy starsze, poprzedzające „czerwoną”. W białej liczne są łodziki, klimenie, gonioklimenie, korale rugoza, ramienionogi, trylobity Phacops. Podobnie jest ze skałą czerwoną, która przechodzi bezpośrednio w warstwy karbońskie. Warunki sedymentacji wydają się wskazywać na okresowe spłycenie (warstwy białe – pojawienie się ramienionogów i korali), a następnie pogłębianie zbiornika (warstwa czerwona i karbon).

Karbon, występujący bezpośrednio nad famenem stanowi stosunkowo cienka ławica szarego wapienia. Występują w niej goniatyty, małże. Wydaje się iż w tym okresie nastąpiło ponowne spłycenie zbiornika, ale ramienionogi się już nie pojawiają.

Dostępne skamieniałości

Dewon: korale Rugosa, ramienionogi, Klimenie (Kosmoclymenia), Gonioclymenie (Parawoclumeria, Soliclymenia Paradoxa, Soliclymenia Solaroides), łodzikowate (Orthoceriida), trylobity (Phacops)

Karbon: Goniatyty, małże